Het gangbare beeld is dat mantelzorg vooral door vrouwen verleend wordt. En dat klopt: vrouwen zorgen voor meerdere mensen en besteden daar meer tijd aan. Tegelijkertijd is ongeveer 45 procent van de mantelzorgers man. Wanneer het gaat om zorg voor de eigen partner op latere leeftijd verlenen mannen vaker mantelzorg dan vrouwen. Toch worden mannen vaak over het hoofd gezien wanneer het gaat om mantelzorgondersteuning. Hoe kan dat?
Hoe zit het met de man/vrouw verhouding in mantelzorg?
Nederland telt zo’n 5 miljoen mantelzorgers (De Boer et al, 2020). Hiervan geven 45 – 64 jarigen de meeste mantelzorg (De Boer et al., 2019). Dit heeft vaak te maken met de gezondheidsproblemen die hun (schoon)ouders of partner dan gaat ervaren, bijvoorbeeld vanwege het ouder worden.
Van alle mantelzorgers is zo’n 45 procent man. Een kleine meerderheid (55 procent) is dus vrouw. De cijfers laten zien dat mannen vaker hulp geven aan hun partners dan vrouwen. Vrouwen geven vaker en meer hulp aan anderen uit hun omgeving en doen vaker vrijwilligerswerk dan mannen (De Boer et al., 2019; De Boer et al, 2020). Dit heeft verschillende redenen. Soms hebben vrouwen het eerder dan mannen door wanneer iemand hulp nodig heeft. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen vaker een proactieve houding hebben, dat wil zeggen dat ze zelf de eerste stap nemen. Mannen helpen voornamelijk wanneer het hen wordt gevraagd (De Boer et al.,2019). Ook blijkt dat mannen het geven van hulp vaker niet leuk vinden en denken dat vrouwen hier beter in zijn. Stereotypen rondom gender spelen dus mee in het idee wie het beste hulp kan geven.
Waarom worden mannen soms over het hoofd gezien?
Voor een deel heeft dat te maken met culturele stereotypen over mannelijkheid. Het stereotype is dat vrouwen zorgzamer zijn dan mannen: vrouwen zijn van nature zorgzaam, mannen kunnen het zijn als ze zich daartoe zetten. Dit is ook goed terug te zien in onderzoek: mannen denken zelf ook dat zij minder zorgzaam zijn dan vrouwen. In de publicatie Vrouwen, mannen en mantelzorg (scp.nl) worden 12 stereotypen bekeken over het zorgen tussen mannen en vrouwen. Hieruit blijkt dat de cijfers vaak geen verschil laten zien tussen mannen en vrouwen.
Gezien de grote hoeveelheid mannelijke mantelzorgers en de diversiteit aan zorg die zij verlenen is het dus tijd om het beeld dat mannen niet genoeg zorgen te veranderen.
Simon: “Binnen de cultuur van onze samenleving wordt van vrouwen eerder verwacht dan van mannen dat zij zorgen, hoewel er genoeg mannen en vrouwen zijn die afwijken van deze patronen. Mannen kunnen net zo goed zorg geven.” (Bron: mannen en mantelzorg. Niet te missen!)
Om de mantelzorg te delen met meer mensen en mannen directer te betrekken bij de zorg, is het belangrijk om impliciete patronen in gezinnen te expliciteren. Door normen als ‘vrouwen zijn daar nu eenmaal beter in’ bespreekbaar te maken, creëert een familie ruimte voor mannen om te zorgen en wellicht voor vrouwen om de zorg los te laten.
Simon: ‘Ik denk dat vrouwen wel wat kunnen leren van mannelijke mantelzorgers. Een nuchtere kijk op de zaak, wat dat ook moge betekenen. Een goede betrokkenheid met een stukje distantie. Het je minder laten opslurpen door de emoties van het zorgprobleem, het gaat toch om je ouders.’
Bron: mannen en mantelzorg. Niet te missen!
Zijn er verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke mantelzorgers?
Uit onderzoek (De Boer et al, 2020; Mantelzorg en Werk, 2020) blijkt een accentverschil tussen mannen en vrouwen: mannen hebben een meer taakgerichte houding ten opzichte van mantelzorg, waar vrouwen meer vanuit een relatiegerichte houding mantelzorg bieden.
Bovendien ervaren mannen minder belasting van mantelzorg dan vrouwen. Een mogelijke verklaring is dat mannen over het algemeen minder emotioneel betrokken zijn bij mantelzorg dan vrouwen, waardoor zij bijkomende stress beter los kunnen laten. Ook weten we dat vrouwen vaker meer huishoudelijke taken (naast betaalde arbeid) op zich nemen dan mannen. Het combineren van deze taken met mantelzorg kan stress veroorzaken bij vrouwen.
Tegelijkertijd verschillen mantelzorgers onderling sterk van elkaar, bijvoorbeeld op het gebied van leeftijd, etniciteit, opleiding, sociaaleconomische status en seksuele geaardheid. Ook dat is belangrijk om mee te nemen in de ondersteuning van mantelzorgers. Staar je dus vooral niet blind op de verschillen tussen mannen en vrouwen, want gender is maar een onderdeel van wie iemand is.
Meer lezen en inspiratie
Bronnen
- De Boer, A. D., Klerk, M. D., Verbeek-Oudijk, D., & Plaisier, I. (2020). Blijvende bron van zorg. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau.
- De Boer, A.D., Plaisier, I., & De Klerk, M. (2019). Mantelzorgers in het vizier. Beleidssignalement mantelzorg. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau.
- Mantelzorg en Werk (2020). Factsheet vrouwen, mannen en mantelzorg. Doorn: Werk en Mantelzorg. Via 0357-Werk-Mantelzorg-factsheet-maart-2020-web.pdf (werkenmantelzorg.nl)
