Gelijkwaardig samenwerken tussen jou en mantelzorgers, andere professionals en tussen organisaties is essentieel. Samenwerken met en voor mantelzorgers leidt niet alleen tot betere zorg en ondersteuning, betere kwaliteit van leven voor de mantelzorger en de naaste voor wie wordt gezorgd, maar ook tot minder overbelasting en uitval van mantelzorgers. Gelijkwaardig samenwerken met respect voor ieders rol en expertise.
Samenwerken kun je op verschillende niveaus en met verschillende betrokken personen. De belangrijkste indeling is het samenwerken met mantelzorgers, met andere professionals en tussen organisaties.
Gelijkwaardig samenwerken met mantelzorgers
Een goede samenwerking helpt mantelzorgers om de zorg voor hun naaste op een prettige manier voort te zetten. Samen zorgen vraagt om een goede en gelijkwaardige relatie, een relatie waarin partijen elkaar serieus nemen en respect hebben voor elkaars opvattingen. In de praktijk blijkt dat een goede samenwerking met mantelzorgers het werkplezier van professionals vergroot. Het SOFA-model kan hierbij helpen.
Een gelijkwaardige samenwerking begint met oog voor elkaar hebben en elkaar leren kennen. ‘Hoe gaat het met jou?’ is een goede beginvraag voor een gesprek met mantelzorgers. Zo toon je niet alleen interesse, maar biedt ook een opening voor samenwerken met mantelzorgers. In verbinding zijn en blijven met mantelzorgers en goed contact onderhouden is van belang om goed samen te werken.
Samenwerken is niet altijd makkelijk. Verschillende visies op samenwerking kunnen botsen door:
- Botsende ideeën over ieders rol
Mantelzorgers die bijvoorbeeld (te) kritisch betrokken zijn of juist (te) afwezig zijn in de ogen van de zorgverlener.
- Botsende opvattingen over goede zorg
De zorgverlener kan gebonden zijn aan richtlijnen & procedures, terwijl de cliënt en mantelzorger eigen opvattingen hebben over wat belangrijk is in de zorg, bijvoorbeeld uiterlijke verzorging.
- Botsende waarden
Iedereen brengt zijn eigen waarden mee in de samenwerking. Deze waarden kunnen soms botsen. Denk aan huiselijkheid versus professionele normen.
- Belemmerende overtuigingen
De mantelzorger kan het spannend vinden om verbeterpunten aan te kaarten, terwijl de zorgverlener de mantelzorger niet wil overvragen. Daarnaast kunnen veranderingen zoals wisselingen in personeel, impact hebben op de samenwerking, rolverdeling of belastbaarheid van mensen. Elke verandering vraagt weer nieuwe afstemming en zoeken naar een nieuwe balans met elkaar.
Vertrouwensband opbouwen
Een vertrouwensband opbouwen door elkaar te kennen en te weten wat je van elkaar kunt verwachten draagt bij aan een prettige samenwerking. Enkele tips:
- Taal doet ertoe. Mensen die voor iemand zorgen, zoals een partner of een ouder, staan er niet altijd bij stil dat zij mantelzorger zijn. Zij zien zichzelf niet als mantelzorger of herkennen zich niet in de term.
- Sluit aan bij de (be)leefwereld van mantelzorgers. Je treft mantelzorgers niet alleen op de geijkte zorgplekken zoals op de dagbesteding of bij de huisarts, maar juist ook op de plekken in hun dagelijks leven. Dit is bijvoorbeeld op het werk, in een wijkcentrum, op de school van de kinderen, in de moskee of op sportverenigingen.
- Verdiep je in de verschillende mantelzorgers. Er zijn verschillende mantelzorgers met ieder hun eigen behoeften. Die zijn afhankelijk van de aandoening van de hulpvrager, de soort relatie (bijvoorbeeld partner, kind of buur) en de context of achtergrond van de mantelzorger zelf.
- Denk aan mogelijkheden in de eigen buurt. Het kan interessant zijn om vanuit de leefomgeving van de mantelzorger te kijken: wie wonen er in de wijk, wat heeft iedereen nodig, wat kunnen mensen voor elkaar betekenen? Behoeften van mantelzorgers hoeven zich tenslotte lang niet altijd te bevinden binnen het aanbod van zorg en ondersteuning.
- Doe het samen. Mantelzorgers zijn op veel verschillende plekken te vinden en te bereiken. Zoals bijvoorbeeld te lezen is in de infographic Beter Bereiken van mantelzorgers. Je bereikt hen beter als je samenwerkt met andere mantelzorgers, professionals, vrijwilligers en buurtbewoners. Lees hier verder.
Gelijkwaardig samenwerken met andere professionals
ondersteuning kun je niet alleen realiseren. Naast het samenwerken met mantelzorgers heb je ook de andere (betrokken) professionals nodig. Je hebt elkaar als verschillende professionals, met diverse expertise van verschillende organisaties, hierbij nodig. In deze inspiratiesheets geven we per beroepsgroep tips en tools voor het samenwerken met én voor mantelzorgers.
Download de inspiratiesheet per beroepsgroep:
- Casemanager dementie
- Coördinator vrijwilligerswerk
- Ergotherapeut
- Fysiotherapeut
- Huisarts
- Mantelzorgconsulent
- Mantelzorgmakelaar
- Praktijkondersteuner huisarts (POH)
- Sociaal werker
- Specialist ouderengeneeskunde
- Transferverpleegkundige
- Wijkverpleegkundige
- Wmo consulent
Gelijkwaardig samenwerken tussen organisaties
Je denkt er misschien niet meteen aan, maar zorg- en welzijnsorganisaties en de lokale overheid moeten ook samenwerken om mantelzorgers goed te ondersteunen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de ondersteuning van mantelzorgers. In beleid schrijven zij op hoe ze dat voor zich zien. Vervolgens geven zorg- en welzijnsorganisaties uitvoering aan het beleid, vaak via een subsidie of een opdracht.
Ook op dit overkoepelende niveau moet er goed worden samengewerkt om mantelzorgondersteuning goed te regelen. Om deze samenwerking te laten slagen zijn er diverse factoren om rekening mee te houden. De vijf condities voor succesvolle samenwerking van Kaats & Opheij kunnen helpen. Hierin start je met het gezamenlijk bepalen van de ambitie. Wat wil je bereiken? Daarna ga je de belangen van iedereen verdiepen. Op die manier weet je wat iemand wel en niet kan betekenen in de samenwerking. Vervolgens zorg je ervoor dat de relatie goed opbouwt; zoek de juiste mensen om mee samen te werken en leer elkaar vertrouwen. Daarna organiseer je de samenwerking door af te spreken hoe je besluiten neemt en wanneer je elkaar ziet en spreekt. Tot slot evalueer je ook de samenwerking zodat je kunt bijsturen waar nodig.
Bronnen en meer informatie:
- Informatie, tools, voorbeelden en inspiratie: In voor mantelzorg-thuis | Movisie
