Ikram stond op het punt de stad in te gaan met een vriendin toen haar telefoon ging… Hoe haar leven vanaf dat moment zou veranderen wist ze toen nog niet. Haar moeder bleek terminaal ziek en zou gaan overlijden. Tijdens de ziekenhuisopname verhuisde ze naar het huis van haar ouders. Ze moest voor haar vader met dementie zorgen. Vanaf toen begon het dubbele leven. Haar man nam de zorg voor hun kinderen op zich. En Ikram had een werkgever en collega’s die begrip hadden voor de situatie. Het combineren van werk, gezinsleven en zorg voor haar vader nam wel alle tijd in beslag die ze had!
Een algemene definitie die zowel in beleid als in wetenschappelijk onderzoek vaak gehanteerd wordt is:
“De zorg die aan een hulpbehoevende wordt gegeven door een of meerdere personen uit diens directe omgeving waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep of vanuit georganiseerd vrijwilligerswerk.”
Direct naar de onderliggende informatie
- 1 op de 3 Nederlanders (16+) gaven in 2016 mantelzorg (circa 4,4 miljoen mantelzorgers)
- 750.000 mantelzorgers geven zowel langdurig (meer dan 3 maanden) als intensief (meer dan 8 uur per week) hulp
- 8,6% van de mantelzorgers voelt zich zwaar belast (380.000 mantelzorgers)
- Ongeveer vijf of op de zes mantelzorgers geniet van de leuke momenten van het zorgen
- 1 op de 4 werknemers combineert betaald werk met mantelzorg
Bron: mantelzorg.nl
De bereidheid om voor elkaar te zorgen in Nederland is groot. Het wordt wel omschreven als een vanzelfsprekende plicht. Natuurlijk zorg je voor elkaar eigenlijk kan je het ook niet weigeren, is de gedachte van veel mantelzorgers. Het gaat om allerlei verschillende dingen, die ook intensiever kunnen worden naarmate de zorgperiode langer wordt. Wat mantelzorgers doen is heel divers: het kan gaan om emotionele ondersteuning, of juist praktische zaken. Vervoer en administratie, hulp in de huishouding. En ook verzorging en verpleging.
Het vaakst wordt gezorgd voor een hulpbehoevende (schoon)ouder, in 42% van de gevallen. Ongeveer 13% van de mantelzorgers zorgt voor een partner en 6% aan een kind. Zo’n 20% van de mantelzorgers zorgt voor andere familieleden. Dan kan je denken aan broers en zussen, ooms en tantes of grootouders. Een nieuwe groep die meer aandacht krijgt zijn vrienden of buren (17%). De meeste mantelzorgers, ongeveer 64%, zorgt voor één persoon. 26% van de mantelzorgers zorgt voor twee personen en een groep van 10% zijn echte ‘veelhelpers’ en zorgen voor meer dan 2 personen. Ongeveer 60% van de mantelzorgers is een vrouw, tegenover 40% man. De grootste groep mantelzorgers, bijna de helft, is tussen de 45 en 65 jaar oud.
Gemiddeld geven mantelzorgers 7 uur per week mantelzorg en doen dat gedurende 5 jaar. Ongeveer 9% van de mantelzorgers voelt een ernstige belasting. Lange tijd heeft met name de belasting van mantelzorg in de belangstelling gestaan, waarschijnlijk vanwege het feit dat een positief aspect geen probleem is. Sinds enige tijd is echter ruimte voor beide aspecten: zowel de mooie als de zware aspecten van zorg. Deze zijn met elkaar verweven en sluiten elkaar niet uit. Zo kan iemand een goed gevoel krijgen door te zorgen, dat je ervaart doordat je een ander een plezier kunt doen. Dat noemen we wel ‘weerkaatst plezier’. Maar het kan ook gaan over het leren van nieuwe vaardigheden, het leren kennen van andere mensen of een verbetering in de relatie met degene voor wie je zorgt. De andere kant is ook waar. Relaties kunnen verslechteren, isolement kan op de loer liggen in sommige zorgsituaties, zorgen kunnen leiden tot piekeren. In sommige gevallen kan de druk die door het zorgen ontstaat zo groot worden dat de mantelzorg niet meer goed gegeven kan worden. We spreken dan van ‘ontspoorde mantelzorg’.