De verschillende rollen van mantelzorgers

In het samenspel met mantelzorgers spreken we wel over de verschillende rollen van mantelzorgers. Daarmee bedoelen we dat het belangrijk is de mantelzorger als mens te zien. Niet alleen als iemand die ondersteuning nodig heeft bijvoorbeeld, of iemand die een zorgt. Welke rol de overhand heeft, kan per situatie en per mantelzorger verschillen. Het SOFA-model helpt om af te stemmen op de verschillende rollen van mantelzorgers. Je kunt vooraf of tijdens het gesprek nagaan welke SOFA-aspecten er veel of weinig spelen en doorvragen waarom dat zo is. Dit zijn belangrijke ingrediënten voor een goed gesprek met de mantelzorger.

Het SOFA-model geeft een handvat waarin je leest hoe je je kunt verhouden tot de verschillende rollen:

  • Samenwerken met mantelzorgers als partner in de zorg.
  • Ondersteunen van mantelzorgers die ook zelf vragen en behoefte aan hulp hebben.
  • Faciliteren van de persoonlijke relatie die mantelzorgers hebben met hun naaste.
  • Afstemmen met mantelzorgers vanwege hun kennis en expertise door het (jarenlang) zorgen voor hun naaste.

Door rekening te houden met de verschillende rollen van mantelzorgers, krijg je meer zicht op hun behoeften en mogelijkheden. Je leert mantelzorgers beter begrijpen en voorkomt dat je te veel op één aspect focust, bijvoorbeeld overbelasting. Het SOFA-model is daarbij een handig hulpmiddel. Mantelzorgers blijken een grote behoefte te hebben aan erkenning van hun expertise en aan gelijkwaardige samenwerking. Door tijd en aandacht te besteden aan afstemmen, sluit je aan bij die behoefte. Mantelzorgers voelen zich daardoor gezien en gesteund en houden de zorg zo langer vol.

Outreachend werken

Niet altijd is zorg en ondersteuning vanuit een professional nodig. Indien dat wel aan de orde is, zal de cliënt of de mantelzorger jou als professional tijdig bij de zorg en ondersteuning betrekken. Omdat dit niet altijd het geval is, kun je zelf toch ook al outreachend werken. Daarom lees je hier wat je zelf al kunt doen. Volg het leefpad en het zorgpad om zicht te krijgen op mogelijkheden om hen te bereiken. Zo kun je via informatie op scholen jonge mantelzorgers treffen. Of mantelzorgers van mensen met dementie vind je bijvoorbeeld door via ouderenbonden te laten weten wat je voor hen kunt betekenen. Dit zijn voorbeelden van het leefpad. Het zorgpad leid je naar huisartsen, fysiotherapeuten, maar ook wel Wmo-loketten waar mantelzorgers zelf informatie halen voor hun naaste. Op deze manier kom je op andere manieren in aanraking komen met mantelzorgers en kun je met hen in gesprek gaan.

Vaak zul je ook in aanraking komen met mantelzorgers omdat je in aanraking komt met degene die zorg of ondersteuning nodig heeft. Bijvoorbeeld als je werkt bij een dagopvang, of zelf bij een informatiepunt werkt.

Kennismaken

Neem zelf het initiatief om nader kennis te maken met een mantelzorger als je deze ontmoet bij je contact met een cliënt. Hoe je vervolgens verder gaat in je contact, hangt helemaal af van de mantelzorger. Sluit aan bij het gevoel van de ander en geef iemand de ruimte. Zo leg je de regie en verantwoordelijkheid bij de mantelzorger.

Veel mantelzorgers zorgen met plezier en kunnen dit op een prettige manier combineren met andere bezigheden. Ze verlenen zorg uit liefde en voelen waardering voor wat ze doen. Er is sprake van een balans tussen hun draaglast en hun draagkracht. Dit geldt niet voor iedereen in alle situaties. Als je merkt dat er ruimte is om verder in gesprek te gaan met de mantelzorger zijn er verschillende aanpakken. Een daarvan is bijvoorbeeld de Preventieve Ondersteuning Mantelzorgers (POM). Deze methode helpt je bij motiverende gespreksvoering en je brengt de ervaren belasting en eventuele knelpunten in kaart. Denk bij al je contacten aan de vier rollen die een mantelzorger in relatie tot jou als professional heeft.

Partners