Mantelzorg en vitaliteit

Mensen willen, ook als mantelzorg in hun leven komt, zoveel mogelijk gewoon hun leven kunnen leiden. Door het zorgen voor een ander kan die wens onder druk komen te staan. Vaak gaat dat met kleine stappen: wat minder naar verjaardagen, minder sporten of hobby’s die even op pauze worden gezet. De dingen die echt moeten krijgen voorrang: zorgen, werken of studeren en het huishouden. De dingen waar mensen energie van krijgen worden vaker afgezegd. Dit proces wordt wel ‘de mantelval’ genoemd. 

Het woord ‘vitaliteit’ is afgeleid van het Latijnse ‘vita’ wat ‘leven’ betekent. Vitaliteit gaat om levenslust en veerkracht. Deze eigenschappen kan iemand alleen ervaren wanneer hun leven in balans is. Dat betekent dat het stuk mantelzorg niet andere verplichte bezigheden (zoals werk of studie) en ontspannende bezigheden (zoals hobby’s of sociale uitjes) over mag nemen. Het invullen van het balansmodel geeft mantelzorgers inzicht in de mate van balans (zie Infographic balansmodel voor mantelzorgers | Movisie). Een disbalans tussen draagkracht en draaglast zorgt voor overbelasting onder mantelzorgers.  

Mantelzorgers ondersteunen 

 Het is voor mantelzorgers belangrijk om zo nu en dan wat afstand te nemen en stil te staan bij wat helpt om vitaal te blijven. Waar kunnen ze van genieten en plezier aan beleven? Hoe houden ze een gezonde balans tussen inspanning en ontspanning? Zo ga je samen op zoek naar een goede balans tussen mantelzorg en de rest van iemands leven.  

Hoe die balans eruit kan zien wordt ook wel het lichaam als uitgangspunt gebruikt. De onderdelen hierin zijn:  

Hart
icon--arrow

Hier gaat het over sociale relaties. Denk aan vrienden, familie en andere bekenden. Soms levert het (samen) zorgen voor een naastedilemma’s op waar je niet gelijk uit komt en die veel energie vragen. De zorgsituatie kan ook juist zorgen voor sterkere banden. Kijken vanuit het perspectief van vitaliteit stimuleert vooral om te investeren in goede relaties, zodat mantelzorgersterecht kunnen bij hun sociaal netwerk om problemen te bespreken maar ook om samen te lachen of ontspannen.  

Hoofd
icon--arrow

Hierin gaat over persoonlijke ontwikkeling en het begrijpen van de zorgsituatie. Dit gaat over beter met de zorg om kunnen gaan. Of juist iets vinden om te kunnen ontspannen. Door meer kennis en informatie over de aandoening van diegene waarvoor je zorgt kun je op een nieuwe manier zorgen voor je naaste. Denk bijvoorbeeld aan technische hulpmiddelen, tiltechniek of juist beter begrijpen van het gedrag van de ander. 

Lichaam
icon--arrow

Bij lichaam gaat het om de ervaren gezondheid. Dat gaat bijvoorbeeld om hoeveelheid slaap: voelen mantelzorgers zich uitgerust of juist al langere tijd moe? Zitten mantelzorgers nog goed in hun vel en hoe is hun relatie met degene voor wie ze zorgen? Bewegen ze genoeg? Gezondheid bestaat uit veel aspecten. Bekijk hiervoor het spinnenweb van positieve gezondheid.

Ziel
icon--arrow

Dit gaat de kern van het leven. Wat is voor deze mantelzorger van betekenis? Het gaat over het duidelijk maken van waarden en normen: staan deze vast of veranderen deze? Het gaat om ‘trage vragen’: vragen die de tijd nodig hebben. Zo kan huwelijkse trouw een norm zijn die enerzijds helderheid geeft: ‘Ik zorg omdat ik dat beloofd heb.’ Anderzijds kan dat ook een worsteling opleveren: ‘Ik moet dit doen omdat ik het beloofd heb, niemand anders kan dit doen.’ Bij het thema ziel en vitaliteit gaat het om de tijd te nemen om deze waarden en normen te bekijken. 

Inspiratie
icon--arrow

Balansmodel (infographic)

“Zorg voor de naaste is als estafettelopen: anderen nemen (tijdig) het stokje over. Zo behoudt de mantelzorger energie, ook voor andere verantwoordelijkheden. Het model ‘Balans voor de mantelzorger’ geeft antwoord op de vraag welke ondersteuning in welke omstandigheden helpt om de mantelzorger in balans te houden.”

Balansmodel

icon--arrow
Het balansmodel

Partners